Türkiye’de bilimsel kültürün oluşumu hangi yollarla sağlanabilir?

Bu derin bir soru, neden?

Çünkü kültür birilerinin oluşturacağı bir şey değil. Bu bir yanılgı.

Genellikle entelektüeller veya siyasi elit, ülkelerde kendilerine bir önder rolü atfederler. Tabii ki elitin bir önder rolü doğal olarak vardır ama o önderlik “şimdi biz halka bir şeyler yaptıracağız; bir şeyi kuracağız, edeceğiz” şeklinde, genellikle işlemez. Zaman zaman öyle işlese bile bilimsel kültürün oluşumu toplumun bir kesimi tarafından bir şeyler yapılarak, savunulabilecek bir şey değil. Çok daha karışık. Kültür manasında topluma nüfuz edeceksin. 

Bu soru bir de henüz bunun olmadığı gibi bir varsayım sanki içeriyor. Nasıl sağlayacağız e yok mu ki? Şimdi Türkiye’de birçok şey gibi bir bilim anlayışı, bilim kültürü, bilime ilgi kesinlikle var. Bilimin kendisini yapan gruplar, insanlar, Dünya düzeyinde yapanlar da var. Bunlar evet, birtakım zorluklarla karşılaşıyorlar. Evet Türkiye gibi bir ülkenin potansiyeline göre bilim, araştırma bunun içinde yaşadığı kültür yeterli değil; daha fazla olabilir ama bu böyle organize bir çabayla dikte edilecek, sağlanacak bir şey değil. Bilim yaparak, bilim insanlarının, bilim kurumlarının gelişmesine toplumun imkan tanıması ile bu işin özellikle tepeden inme böyle hiyerarşik düzenlerle olmayacağına; sadece parasal imkanlar tanımakla, para imkanları da önemli ama parasal imkanlar tanımanın yanı sıra bu işin belli bir dünyaya bakışı var. Liyakata dayanması lazım, çok çalışmaya dayanması lazım. 

Bunların içinde olduğu bir kültür eninde sonunda Türkiye’de daha gelişecek. Yok değil ama sürekli birtakım tehditlerle de karşılaşabiliyor. Oturup bir program yapıp nasıl sağlarız ile olacak bir şey de değil ama bilimin ne olduğu tanıdıkça toplumda ve burada da yapılabilir olduğu, yapılması için de şöyle şöyle imkanlar olması gerektiği tanındıkça o kültür daha gelişir. Ondan sonra da o kültürü özümsemiş hale gelir toplumun kurumları. Böyle kurumlar Türkiye’de var ama süreklilikleri, tarih boyunca yakın dönem tarihi içerisinde her zaman o kadar etkin oluyorlar, olmuyorlar. Yani kültür meselesi biraz karışık bir mesele ama olumlu bakmak lazım.